Waar het wiel blijft draaien
De Heetveldemolen verbindt mensen op meer dan één manier
Tijs, bioboer uit Gooik is vaste klant: "Ik zie heel veel potentieel in dit opmerkelijk industrieel erfgoed. Ik vermoed dat veel van die erfgoedmolens binnen een niet zo lange tijd opnieuw een belangrijke rol zullen spelen."
Open Monumentendag
Zondag 8 september 2024
van 11 uur tot 18 uur
En route
“En route” zijn we altijd. Anders dan bomen, diep geworteld in de grond. Reizen: inpakken en wegwezen. Altijd onderweg. Maar het kan ook anders. Het is niet nodig om een trein te halen of uren op een luchthaven door te brengen, slepen met valiezen en koffers, niets van die eeuwige sleur.
Wat ik vertel is niets nieuws, dat wist men reeds lang geleden. Op de zolder van een nu verdwenen boerderij hier in Galmaarden vonden we een schat. Een schat aan boeken, vooral reisboeken, niet van gisteren, sommige in redelijke staat, andere reeds gecomposteerd. De meeste boeken dateren van de jaren 1700, met enkele exemplaren uit 1600 en nog een aantal uit 1800. Met die boeken gaan we op reis: naar de Caraïben, naar de bronnen van de Nijl, naar het land van de Hottentotten en de Kaffers, naar Spanje en Italië. Dat kan allemaal vanuit onze luie stoel, met een drankje erbij als je wil.
We kunnen ook op reis met tijdgenoten van Jules Verne, in oude geschiedenisboeken. We stellen onze schatten tentoon en niet alleen dat: via websites als Gallica kunnen we die oude boeken digitaal terugvinden. We kunnen ze zelfs lezen op een e-reader. Dat had Jules Verne zelfs niet voorzien.
Welkom in de Heetveldemolen voor een onvergetelijke literaire reis doorheen de tijd: op schattenjacht.
Bar Richard tijdens de zomer 2024
Open op :
23 juni 18 oogst 1 september
30 juni 25 oogst 8 september
Het bakhuis is afgewerkt
De bakgroep is aan de slag. Samenbakkerij de Heetveldeoven of de Hete Bakkers stoken dat het een lieve lust is.
Een rijskast doet weer dienst. Ons brood is gebakken !
Droge takkenbossen van VZW de Mark, van Tijs en van Dirk vinden hun weg naar de oven.
We leren elke keer bij.
Het billen van de molenstenen
DE MOLEN
De molen behoorde tot het kasteel van Heetvelde. De eerste vermelding van de molen dateert van 1440.
In
2014
werd de Heetveldemolen erkend als “actieve molen” door het Molenforum Vlaanderen.
In
2018
ontvingen we de prijs voor participatie van het Agentschap Onroerend Erfgoed.
OUDE GRANEN
We malen granen uit de omgeving, het liefst van al nog oude graansoorten, zoals eenkoorn, boekweit, li mestère, ...
Samen met de boeren zoeken we naar verscheidenheid. We eten elke dag brood, we willen weten wat we eten. Zoals met goede wijn willen we kunnen kiezen tussen een rijk smakenpallet voor ons brood.
BESTELLEN
Tarwemeel, speltmeel, roggemeel of bloem zijn te koop in de molen, soms ook meer uitzonderlijke graansoorten.
Bel of e-mail ons voor een bestelling.
De opbrengst is ten voordele van de vzw Heetveldemolen om de molen draaiend te houden.
BEZOEKEN
De molen is te bezoeken tijdens molendagen, open monumentendag en tijdens tal van activiteiten die we samen met onze partners organiseren. Hou onze website en facebook in de gaten, of schrijf je in op onze nieuwsbrief.
Ook op afspraak kan de molen bezocht worden. Voor een groep kunnen we zelfs een dagprogramma samenstellen. Gelieve ons tijdig te contacteren.
BAR RICHARD
STEUN ONS
Het behouden, restaureren en openzetten van dit historisch erfgoed is onze prioriteit. Via HERITA kan u ons steunen om dit pand verder op te knappen.
Luister hier naar de podcast van cultuurloket.be over onze samenwerking met HERITA: Herita-projectrekening: door participatie een win-winsituatie?
Binnenkijken
Richard van de molen en de molen van Richard
Richard was vergroeid met de molen. Zijn levenswerk. Vlak na de 2de W.O. kwam Richard met Pol Bilterijst, afkomstig van Tollembeek, met paard en kar, graan halen in de Heetveldemolen. De oude molen was afgebroken en de nieuwe was in opbouw. In tussentijd werd het graan in Deftinge gemalen. Zoals in het liedje had Richard daar bij die molen Judith opgemerkt. Zijn ogen zaten niet in zijn zakken. In 1954 trouwde het jonge paar en Richard kwam in Tollembeek wonen. De molen van Richard en Richard van de molen werden een begrip in de ruime omgeving. Andere molens verdwenen uit het landschap, maar de molen van Richard houdt stand. Vijf jaar geleden was Richard nog aan het werk, zijn kennis aan het doorgeven. De traditie wordt voortgezet. De Pauwelbende komt nog jaarlijks langs. Er wordt nog steeds gemalen. Het rad blijft draaien. Dat zijn we hem verschuldigd.
Dank u, Richard !
ACTIVITEITEN
Bloem, meel en oude granen
Bloem of meel?
Tarwe, rogge, spelt
Tarwemeel, speltmeel, roggemeel of bloem zijn te koop in de molen, naast een aantal meer zeldzame graansoorten.
Gelieve een afspraak te maken voor bestellingen via telefoon of e-mail.
Eenkoorn, boekweit, li mestère, Poulard
De granen worden geleverd door lokale boeren die oude graansoorten telen. Granen, die gedurende eeuwen in de regio zijn gecultiveerd maar door o.m. de import van glutenrijke granen zijn verdwenen.
We werken samen met het granennetwerk van Pajottenland, dat deze oude graansoorten terug wil valideren.
Enkele landbouwers waaronder François-Xavier Warnitz hebben ons assortiment met hun inbreng uitgebreid!
Poulard
Een nieuwe tarwesoort is gearriveerd. Woensdag 19 januari was Tijs Boelens in de molen. Met Tijs erbij valt er altijd wat te beleven. We hebben samen masteluin en Poulard gemalen.
Masteluin is een mengeling van rogge en tarwe. Eeuwen terug was de wintertarwe vorstgevoeliger dan nu. Vooral in de Kleine IJstijd, tijdens de jaren 1500, mislukten de oogsten door de strenge vorst. In de kerk van St. Martens Lennik werd verkoold graan opgegraven. Het dorp werd platgebrand in 1580, zoals op veel plaatsen in die periode van troebelen. Het opgegraven graan bleek masteluin te zijn. Gezaaid voor de winter beschermt de rogge met zijn breder blad de meer gevoelige tarwe. Wanneer de tarwe toch bevroor, bleef er nog de rogge over. Kwestie van zeker te spelen. Tot 1860 ongeveer was masteluinbrood de voeding voor de middenklasse.
Poulard vertelt een ander verhaal. De Latijnse naam voor Poulardtarwe, Triticum turgidum, verwijst naar emmertarwe, Triticum turgidum dicoccum. Emmertarwe verschijnt na 8500 voor onze tijdrekening eerst nog als wilde plant, daarna gedomesticeerd. Genetisch onderzoek wees uit dat de gedomesticeerde emmertarwe afkomstig is uit de omgeving van Sanliurfa, Zuid-Oost Turkije. Vandaar uit werd die graansoort verspreidt naar het Westen. In 6500 voor onze tijdrekening (VOT) kwam emmertarwe voor in Griekenland, rond 5000 VOT werd het verbouwd in Duitsland. Uit emmertarwe ontwikkelde zich durumtarwe (Triticum durum) en kamut (Triticum turgidum polonicum). Broodtarwe (Triticum aestivum) is een gehybridiseerde tarwesoort en ontwikkelde zich uit gedomesticeerde emmertarwe (Triticum turgidum dicoccum) en een wilde grassoort Aegilops tausschii, tussen 6000 en 5000 VOT rond de Kaspische Zee.
De Poulardtarwe is bijgevolg een ouder neefje van de broodtarwe en bestond voor en naast emmertarwe. Samen met emmertarwe is Poulard naar het Westen verhuisd en in streken zoals Auvergne en Berry tot halfweg de 19de eeuw gekweekt.
Volgens “Les Meilleurs Blés”, een uitgave van Vilmorin uit 1880 (te vinden via www.gallica.fr) (zie ook bovenstaande afbeelding), zijn
Poulardtarwes (Triticum turgidum, L.) gekenmerkt door de vorm van de granen, met een verdikking of een bult, afkomstig uit Centraal Europa. Ze komen voor in streken met een landklimaat, op ruwere bodem. Het zijn grotere en rustiekere granen dan de zachte graansoorten. Het stro is steviger maar de plant struikt minder. Het einde van de stengel buigt naar beneden, zodat de zware en vierkante aar naar de grond buigt. Alle poulards hebben baarden, maar er zijn verschillende variëteiten die bij rijpheid hun baard verliezen. De aar is soms glad, soms behaard. De granen zijn zelden wit, eerder roodachtig en soms bijna glanzend.
Er is een categorie Poulards, het merendeel afkomstig uit Italië, de « pétanielle blanche » is daarvan het type, die de overgang vormen tussen echte poulardtarwe en de harde graansoorten.
De kwaliteit van de Poulardgranen is niet de meest fijne, bij het malen krijgt men veel zemelen, de bloem bevat weinig gluten en is grijsachtig. Een uitzondering vormt de poulard van Australië met een mooie gele korrel.
In Frankrijk wordt Poulard vooral gekweekt in het centrale deel, in de Berry en in Auvergne. Ook in Zuid-Duitsland, in Franstalig Zwitserland, in Lombardijë en centraal Italië vindt men Poulard.
Een ander Frans artikel over Poulardtarwe vertelt dat er nu in Occitanië en in Auvergne experimenten lopen op argrofysiologisch vlak met Poulardtarwe. Er worden 58 verschillende variëteiten Poulard onderzocht op ziekteresistentie. De ziekteresistentie van Poulard is groot.
Een andere vroegere zwakte van Poulardtarwe namelijk het lage glutengehalte, zou nu best een voordeel kunnen zijn. De soort gluten van Poulard zou beter verteerbaar blijken.
Tot 1860 was Poulard de meest gecultiveerde tarwesoort in Auvergne en werd ook gebruikt voor pastas.
Weer een nieuwe spruit uit de oneindige granenfamilie. Wat het leven van de molenaars boeiend maakt !
(Le blé Poulard, variété ancienne ou variété du futur ? Trait d’union Paysan, augustus 2018)
Eenkoorn
Grano duro
Filmpje over oude granen, gepubliceerd door Wervel vzw
Les blés d'or (Gouden graan, 34 min, 2004) werd in Frankrijk gemaakt in samenwerking met het Réseau Semences Paysannes (Zaad in boerenhanden). De film snuift de sfeer op van een ontmoeting tussen boeren, bakkers, wetenschappers en dietisten over hun gezamenlijke passie: tarwe. Glutenintolerantie, de geschiedenis van tarwe, de oude rassen en de kunst van zuurdesembrood worden op een inspirerende manier aan elkaar gelinkt. De grote agrobiodiversiteit in tarwe en de daaraan gekoppelde kennis is praktisch verdwenen met de genetische erosie in de landbouw de laatste eeuw.
Hierbij een podcast van Roel, een watermolenaar zoals wij.
Toen wij startten met malen en meel te verkopen, hebben Roel en Agnes ons met raad en daad op weg gezet. Waarvoor eeuwige dankbaarheid !
Twee kleine aanvullingen bij wat Roel vertelt:
- In de Heetveldemolen verwerken we enkel granen van boeren uit de streek. De korte keten.
- In ons meel en bloem zitten de kiemen van de granen verwerkt. Dat zal ongetwijfeld ook bij Roel het geval zijn.
In de industrie worden de tarwekiemen verwijderd: ze brengen meer op als tarwekiemolie.
Het verwijderen van de tarwekiem zorgt er ook voor dat industriële bloem langer bewaard kan blijven.
Voor het overige en dat is heel wat, is het verhaal van Roel ook ons verhaal.
historische vermeldingen
verkoopaffiche uit 1855
In dat jaar werd de molen en het toenmalige Heetvelde kasteel verkocht.
Publicaties
Molens van Galmaarden
Dit boek geschreven door Luc Cromphout en Hubert De Weerdt bevat veel verhalen van Galmaardenaren over hun molens en prachtige foto's. Het biedt een overzicht van bestaande en verdwenen molens in Galmaarden, Tollembeek en Vollezele.
Het boek is te koop in Heetveldemolen en op de dienst Toerisme van Galmaarden. De kostprijs is 12 euro.
Recepten
Speltpannenkoeken
Ingrediënten
- Melk 650 ml
- Gist 10 gr
- Suiker 30 gr
- Eieren (3)
- Vanille
- Speltmeel 375gr
- Zout
- Boter 180 gr (gesmolten)
In volgorde de grondstoffen goed mengen en laten rijzen tot het dubbel van het beslag.Bakken, ci 20 pannenkoeken
CONTACT
heetveldemolen@gmail.com
Neem contact met ons op
Wenst u onze nieuwsbrief te ontvangen, gelieve in te schrijven via het inschrijvingsformulier:
Steun
Uw steun voor erfgoed
We dragen zorg voor het erfgoed en stellen het open voor een ruim publiek.
Ons huidig project: het heropbouwen van het bakhuis met oven met de bedoeling om met vrijwilligers een maandelijkse bakgroep op te richten. Zo bakken we ons eigen broodje en leren we van elkaar.
Ons
volgende project: het vernieuwen van het dak van de molen.
Deze initiatieven kunnen we enkel dragen door beroep te doen op uw solidariteit.
U kan ons project een duwtje in de rug geven door een gift te storten op de projectrekening van Heetveldemolen vzw BE49 7460 1848 0871 (BIC: KREDBEBB) Vermeld als mededeling : “gift Heetveldemolen”.
Herita, de Vlaamse erfgoedorganisatie, heeft ons deze projectrekening toegekend en bezorgt u een fiscaal attest. Giften vanaf €40 zijn voor 45% fiscaal aftrekbaar.
Onze partners
leuke links
www.oostvlaamsemolens.be
www.molenverenigingpajottenland.be
www.onroerenderfgoed.be
www.herita.be
www.museumvanhetbelgischtrekpaard.be
www.pajot-zenne.be/publicaties/pajot-zenne-magazineNieuwe alinea